2.0.?! Ondernemen zal nooit meer hetzelfde zijn

Mijn opa startte begin jaren veertig in Rotterdam een manufacturenhandel*. “De Vlinder” stond er op het winkelraam. Het was iets heel anders dan hij tot dan toe had gedaan… in de tijd van Web 0.0, internet bestond nog niet. De Vlinder was zijn bestaan. Het web heeft zich nu ook ontpopt tot vlinder, hoe zal het verder gaan?

interactief platform nodigt uit tot participatie

Web 2.0 is de aanduiding voor de tweede internet(groei)fase. Het internet kwam, na geboren te zijn als militair communicatiesysteem, kruipend en lopend langs de tafelrand op als een oneindige vraagbaak en een nieuwe handelsmogelijkheid (winkel) die werd gekenmerkt door actieve aanbieders en passieve gebruikers. Wie leert lopen stoot zich ook wel eens, de dot com bubble veroorzaakte een gevoelige blauwe plek. Intussen loopt het zonder grenzen, rent en zwemt en is het, als getransformeerd van rups tot vlinder, klaar voor een enorme vlucht.

In de tweede fase is de kracht van het medium als interactief platform zich in snel tempo aan het ontwikkelen. Met de gebruikers in de actieve hoofdrol en participatie als driver. En met onontkoombaar gevolgen voor de sociale, economische en politieke realiteit. Eens te meer blijkt McLuhan’s ** uitspraak ‘the medium is the message’ waar. De krant en de televisie hadden elk hun eigen dynamiek. Wat er gebeurde werd echter bepaald door de aanbieders. Internet ontstond in een vergelijkbaar kader maar is inmiddels getransformeerd. De tijden van controle en beheersing zijn voorbij. Loslaten is de enig overgebleven reactiemogelijkheid.

projectmatige co-existentie in de wiki-world

Voorbeelden zijn de beeldtelefoon die door de webcam mogelijk werd en de enorme explosie van communities: sociaal en zakelijk. Fysieke afstand is als belemmering voor contact, overleg, zaken doen en activisme volledig verdwenen en alles kan in realtime. Om maar een triviaal voorbeeld te noemen: weet u nog dat fanatieke schakers elkaar per post en giro-overschrijving bestookten met hun volgende zet?  Nu kan je, als je wil met gebruikmaking van de webcam, met elkaar schaken alsof je tegenover elkaar zit en de tijdklok mee laten lopen.

Nieuwe software maakt co-creatie mogelijk zonder beperkingen naar doel, deelnemers, tijdstip of uitkomst: de wiki-toepassingen ( wiki staat voor snel, vlug en wendbaar). Wiki verovert het net. Samen een encyclopedie maken? Wikipedia. De wiki-wereld is open. Wiki is het voertuig van de zich ontrollende netwerkmaatschappij*** waarin iedereen onafhankelijk van tijd en plaats kennis kan vergaren, meningen kan uitwisselen en kan samenwerken om persoonlijke, zakelijke en ideologische doelstellingen te realiseren. Steeds in wisselende samenstelling en met de zelf gewenste intensiteit. Projectmatige co-existentie?, samen en alleen wanneer jij daar voor kiest.

transparantie beslissend in het www-communisme

Transparantie is onontkoombaar in de nieuwe realiteit. Op contranormatief handelen wordt al snel een zoeklicht gericht. Niet altijd zorgvuldig en bevredigend, want wat is de norm? Of is die net zo wiki? Dat denk ik niet maar onevenwichtigheden in de praktijk waren er en zullen er ook zijn. Ik verwacht van de zich ontwikkelende transparantie juist wel een stimulans om meer overeenkomstig de norm te handelen. Macht, beslotenheid, woeker en controle verliezen terrein in het www-communisme (niet te verwarren met de vroegere politieke stroming…).

De norm? Open, respectvol en verantwoordelijk met, naar en voor elkaar. Denk aan de ontwikkeling van het ecologisch bewustzijn, maatschappelijk verantwoord ondernemen, het groene denken. Dat bewustzijn ontwikkelt zich snel van idealistisch – filosofisch naar praktisch noodzakelijk. En van oproep via stimulans tot correctief. Correctie op een niveau dat voor bedrijven beslissend kan zijn voor het voortbestaan.

powershift: de ‘user’ regeert

Van aanbodgestuurd naar vraagbepaald. Consumenten maken of breken een product of dienst in no-time als zij een sneeuwbalactie opzetten. Joep van ’t Hek wist (ook zichzelf) nog te verbazen met het buckler-effect. Intussen is het een ‘tool’ in handen van wie maar wil. Of je nu nobele doelen nastreeft of niet. Het www is een platform geworden met tot voor kort ongekende mogelijkheden.

De op gang gekomen stroom  van ‘user generated content’ is enorm. De blog – ook deze- is er een voorbeeld van.  De ‘uit doorgaans betrouwbare bron’ gepresenteerde informatie is steeds vaker niet goed verifieerbaar en emotie-gedreven hypes kunnen een volslagen eigen dynamiek ontwikkelen. Nieuwe nuchterheid is een nieuwe deugd in deze nieuwe fase van de informatie- en netwerkmaatschappij. Geen boodschap kan je blind vertrouwen. Aan de andere kant is crowdsourcing een nieuw gereedschap in handen van aanbieders van producten en diensten: het bewust en open raadplegen van (voorgenomen) consumenten in de ontwikkelingsfase van het aanbod om een goede afstemming te krijgen of na lancering verbeteringskansen op het spoor te komen.

global village opnieuw gedefinieerd

Paradigmashift? Zeker, en een bijzondere ook, want  consumenten zijn producent geworden, toeschouwers deelnemer en volgers leider. Da’s meer dan een paradigmawisseling. Het is een aardverschuiving. Een herdefinitie van de ‘gobal village’. Van (mede)zeggenschap en macht. Van toegesproken naar aansprekend. Met onbegrensde mogelijkheden.

Wake up, rise and shine… de nieuwe toekomst is begonnen. Een tijd van luisteren, samenwerken, samen maken, meedoen en respect. Wacht niet op het butterfly-effect****, word zelf de vlinder, creëer je eigen storm…

_________________________________________________________________

*) Manufacturenhandel, een winkel in textielproducten. Lappen stof, ritsen, knopen. Van alles om zelf kleding mee te maken of herstellen. Toen gewoon en noodzaak ook, tegenwoordig vooral hobby… of exclusief.

**) Marshall McLuhan,  communicatie- en media wetenschapper die in 1959 al sprak van de ‘global village’ en die de media typeerde als verlengstuk en extensie van de communicerende mens. Met zijn uitspraak ‘the medium is the message’ wilde hij de impact van het medium benadrukken die misschien wel groter is dan de inhoudelijke boodschappen die er door worden verspreid en aangeven dat  nieuwe media elk hun eigen en nieuwe dynamiek toevoegen aan de wijze waarop wij met elkaar communiceren.

***) Zoals McLuhan in de jaren vijftig en zestig  visionaire inzichten had over het belang en de impact van de massamediale communicatemogelijkheden zie ik in het werk van Jackson Pollock, maker van ‘drip-painting’, de prenatale verbeelding,  ‘pretecho’s’ , van de netwerkmaatschappij. Jaren veertig, vijftig ook… De twee afbeeldingen zijn fragmenten van Pollocks’ doek Convergence (1952) (convergence of convergentie betekent zoveel als: samenkomen in één punt) (en die blauwe in het midden… is van mij: pretecho inspired bij JP – nee niet die)

****)  Het vlindereffect is een term om een aantal chaotische fenomenen te omschrijven. Het draait er om dat kleine zaken binnen bepaalde gevoelige systemen grote gevolgen kunnen hebben. De naam is gebaseerd op een metafoor die in 1961 werd gebruikt door Edward Lorenz om aan te geven dat de vleugels van een vlinder in Brazilië maanden later een tornado in Texas zouden kunnen veroorzaken. (bron: Wikipedia…. what else?: http://nl.wikipedia.org/wiki/Vlindereffect)

Waanzinnig ondernemen in de 2.0 reality

Kent u de definitie van waanzin? Hetzelfde blijven doen en daarvan andere resultaten verwachten. Weinig kans dat dat dan ook zal gebeuren. We hebben allemaal zo onze manieren van doen. Vaak onthouden en ontwikkeld op basis van eerdere ervaringen. Dat werkte altijd goed zo… Maar wat nu als die veilige en beproefde methode ineens niet meer werkt? Als een probleem niet opgelost wordt, een klant blijft klagen, verkopen achterblijven bij de verwachtingen terwijl het toch altijd prima ging…

Wil je een ander resultaat en krijg je dat niet als je doet wat je tot nu toe steeds hebt gedaan, dan is er iets veranderd. De eerste vraag die daar bij hoort is: wat is er anders dan en waardoor werkt niet meer wat werkte? Darwin heeft hierover iets gezegd dat ook voor ondernemers interessant is: ‘het is niet de sterkste of de slimste die overleeft maar degene die zich het beste kan aanpassen aan de veranderende omstandigheden’. Dat is “the fittest”, hij die het beste past. Die ‘omstandigheden’ hebben hun eigen dynamiek, je kunt die doorgaans niet beïnvloeden. Hoe je daarmee omgaat is wel aan jou.

Weten wat er verandert of veranderd is en daarop het eigen gedrag af te stemmen, is daarom een belangrijke ondernemerskwaliteit. Om in te kunnen spelen op marktkansen. Om conflicten op te kunnen lossen.  Om weer stijgende verkoopcijfers te zien, gemotiveerde en productieve medewerkers…

Verandering is een gegeven. Voortdurend verandert er van alles. Consumentengedrag verandert bijvoorbeeld onder de invloed van het internet. Aansluiting houden of krijgen met deze consumenten van de nieuwe economie vraagt om een 2.0 marktbenadering, marketing en klantgerichtheid. De virtuele realiteit heeft een prominente rol verworven in de alledaagse werkelijkheid. Consumenten googelen zich tegoed aan inhoudelijke informatie en de beschikbare prijstechnische opties voordat ze – vaak eerst aan elkaar en pas daarna – een aanbieder een vraag stellen.

Conflicten worden steeds vaker in de openbaarheid van de traditionele media en het internet gebracht in plaats van daarvoor de besloten ruimte van de rechtszaal te betreden. Kijk maar eens naar het voorbeeld van DSB. Veel media-aandacht en oproepen aan consumenten trekken steeds vaker en sneller ‘een op zichzelf staande’ kwestie in een breder perspectief. Op steeds grotere schaal worden ervaringen gedeeld en meningen uitgewisseld. De massa van de nieuwe consument veroorzaakt gemakkelijk een kettingreactie.

De wijze waarop uw bedrijf op internet aanwezig is, is daarom in snel toenemende mate belangrijk. De vraag of en hoelang nog een fysieke winkel een toegevoegde waarde heeft wordt voor veel ondernemers actueel. In sommige branches is een sneeuwbalverschuiving aan de orde die het voortbestaan van complete marktpartijen serieus ter discussie kan stellen. Denk aan de assurantietussenpersoon, de jarenlang door verzekeraars gekoesterde tussenschakel die een rustig leven in de ivoren toren waarborgde. Bestaat die over vijf jaar nog? En hoe lang duurt het voordat  de nieuwe consument de ‘als u een vraag hebt, toets dan een… al onze medewerkers zijn in gesprek’-barrière slecht?

Meer dan ooit lijkt verandering de enige constante en stil blijven zitten in het opwarmende water levert gekookte kikkers op… Voor elke ondernemer in de nieuwe economie is de centrale vraag die de 2.0 ontwikkeling oproept een klassieke: wat is de kans in deze bedreiging? De definitie van waanzin biedt voor het antwoord daarop mooie inspiratie.

Creatief tegen crisis, zet-jezelf-op-de-troon-rede

Buitenhof tv, ’t is de 13e vandaag, dinsdag Prinsjesdag, de crisis, moeilijke tijden, wie lost het op? Waarop kan je verder bouwen, is dat: Flip de Kam? Or is it: flip the coin?

Uit die tv. Kop in het zand dan maar? Crisis, what crisis? Ontkennen helpt niet. Wat je niet ziet is daarom nog niet weg.

“Whatever you think, think the opposite” schreef Paul Arden, wat je ook denkt, keer het om*). Ieder nadeel heb z’n voordeel, u weet wel. Da’s een mooie voor de crisis, de malaise,  de lange aanlooptrajecten naar opdrachten en wat te doen om een faillissement te voorkomen.

Crisis is donker, tegenwind, negatief. Kost energie. Kou, bedreiging en beperking. De tegenhanger ervan is licht, wind in de rug, positief. Levert energie op. Draai het om, bekijk het vanaf de andere kant en je voelt warmte, ziet perspectief, mogelijkheden en kansen.

Maar goed, een bedreiging is nog geen kans omdat je ‘m zo dan maar noemt. Wat helpt het omdraaien en veranderen? Waardoor komen de mogelijkheden binnen je bereik?

Het succes van post-it – de geeltjes – is gebaseerd op mislukte lijm. Die had weggegooid kunnen worden. Beter, zo blijkt, en dat kan je ook toepassen op ideeën, is om te onderzoeken wat je er wèl mee kan. Post it, de mislukking die een succes geworden is, omdat de drab niet als eindpunt werd gezien maar als begin.

Focus op anders.

Nadenken helpt. Wat is is. En waar. Maar wat is hoeft niet te blijven en er is meer waar dan dat ene. Je kan kiezen en je hebt invloed. Dat klinkt al weer heel anders. En een stuk energieker.

Uhhh als startpunt.

Kijken en luisteren helpt ook. Val eens even stil en observeer. Wat gebeurt er? En waarom? Moet dat zo of kan het ook anders?  Uhhh… Als iedereen ineens naar links rent vraag je dan af waarom en waardoor voordat je hetzelfde doet. Dus…  durf te twijfelen en ter discussie stellen. Uhhh… dus.

Chaos als bron.

Herkaderen vanuit je doelen helpt je verder. Waar wil je heen? En wat brengt je daar naartoe? Woeligheid, afleiding, onzekerheid  en faalmomenten zijn een gegeven. Dat hoort er wel bij. Niet altijd leuk, erg pijnlijk zelfs soms. Maar omarm en gebruik het. Verlies je kracht niet aan het verzet ertegen, dans er maar mee.

Kan als oriëntatie en uitkomst.

Positief (her)etiketteren helpt je erdoor. Re-post-it, draai het om. Of draai jezelf om zoals een zonnebloem die elke dag weer meedraait met het licht en daardoor groeit. Meedraait ja? Een plant? Dat kan toch niet? Nee? Kijk maar…

Een geeltje tegen de crisis…… F.U.C.K.-it. Maar dan anders dus. Met ingrijpende maatregelen, dat wel. Zoals een op-de-troon-rede gedicht. Het hoeft tenslotte allemaal niet zo rauw en ongerijmd:

Majesteitelijk vers?

___

De deur van je koelkast, en vrij stukje wand,

een stuk of wat geeltjes, een pen bij de hand

je mindset op plus, in de mogelijk-stand

een streep door de crisis,  je macht is geland

. . .

beschrijf  doelen en kansen, vang zo ieder idee

en als ’t te groot is voor één geeltje, nou dan neem je er 2

maak dan plannen, om te doen dus, voor je het weet is ’t realisé

heb je de crisis weer bezworen en is ’t voor jou: je maintiendrai

. . .

de macht van vermogen, van invloed en kracht**

vermogen van wilskracht, van mogelijk, mag

de hebzucht, de struikeling, veeg af, leer en lach

keer het om, klim de troon op, altijd voor jou: Prins(es)jesdag

__________________________________

*) Paul Arden, Wat je ook denkt, keer het om. Spectrum / 1e druk / 2007, ISBN-13: 9789027457370. http://www.managementboek.nl/auteur/12512/paul_arden

**) kracht = krach natuurlijk, ’t is een Haags gedicht toch?