Medische fouten: openheid en communicatie zijn het beste medicijn

Wie een medische behandeling ondergaat verwacht daarvan beter te worden. Ook als uiteindelijke genezing er niet in zit wordt met die behandeling een positieve bijdrage beoogd. Niet altijd is dit ook het daadwerkelijke resultaat. Complicaties en fouten kunnen veroorzaken dat de patiënt erop achteruit gaat in plaats van vooruit. Als er een fout wordt gemaakt blijkt dat nog vaak een pijnpunt op zich.

“Er zijn prikkels waardoor artsen en zorgverleners fouten geheim houden. Als jij de laatste stap hebt gezet bij die patiënt, dan moet je uitkijken want je hebt zo het Openbaar Ministerie of de tuchtrechter aan je broek. En dat maakt dat mensen prikkels hebben om het onder de pet te houden.” Aldus Jan Klein, hoogleraar patiëntveiligheid aan de Erasmus Universiteit in RTL Nieuws

Ik ben benieuwd wat die prikkels zijn? Angst voor vervolging? Dat lijkt me echte onzin. Waar gewerkt wordt worden fouten gemaakt, dat kan ook eigenlijk niet anders. Juist wie daar niet voor uitkomt maakt zich kwetsbaar: dat tast vertrouwen en geloofwaardigheid aan. Veel meer dan de gemaakte fout.

En is het de rechter die in het vizier gehouden moet worden in het omgaan met fouten? Waar is dan de zorg voor de benadeelde klant, waar de wil om te leren en het vak verder te ontwikkelen?

Beslotenheid is duister

Als jurist en begeleider van patiënten die in verband met de voor hen soms verstrekkende gevolgen van een medische fout daarover in gesprek moeten en willen met de behandelaar en de verzekeringsmaatschappij valt mij ook meer dan eens de afhoudende beslotenheid op.

De dokter mag al snel niets meer zeggen van de verzekeringsmaatschappij en de uiterst gespecialiseerde verzekeraar begrijpt niet snel wat nu eigenlijk de vraag is, het verwijt…

Patiënten verwijten dokters hun fouten niet op zoek naar een afrekening, ze willen wel graag goed geholpen worden. Ook na een fout. Die is dan namelijk al gemaakt. De vraag is dan: hoe nu verder? En wat mag ik nu van u verwachten?

Lege artis

Dokter ik zie kramp! Kan ik u wellicht helpen? Of mag ik, zoals in menig behandelkamer tegenwoordig te doen gebruikelijk is, de vraag beantwoorden met een tegenvraag: “dokter, wat denkt u er zelf van?“

Of het nu de dokter is of de verzekeraar die het daglicht en de openheid schuwt, de vraag van de klant is duidelijk: sta voor je prestaties, ook als die niet zijn zoals je graag had gewild. De verzekering is er niet voor niets, dat is een waarborg voor wie schade heeft geleden. ‘Prikkels’ om die voorziening niet open en constructief in te zetten voor het oplossen van de problemen die door fouten zijn ontstaan zijn niet anders dan pervers.

Die schade is soms groot en dan zijn constructief overleg en oplossingen voor ontstane (gezondheids)problemen niet alleen vanuit het recht gezien een noodzaak maar ook een belangrijke, en naar mijn idee zelfs eerzame, maatschappelijke taak. In alle openheid uit te voeren. Zodat het gesprek tussen dokter en patiënt weer kan ontspannen en het vertrouwen kan worden hersteld. En er ook meer ruimte is om van fouten iets te leren.

Ook dat is onderdeel van het ‘lege artis’ (volgens de regels van de kunst), het beoordelingscriterium voor medisch handelen. En maakt de misplaatste angst voor rechters overbodig.